تحقیق در مورد گیاهان گیاهان جزیی جداناپذیر از زیست بوم انسانها و حیوانات هستند و از این رو توجه و مراقبت از آنها وظیفه ماست در این مقاله به توضیحی درباره گیاهان به زور کلی و همچنین موضوع جالبی با این عنوان که گیاهان هم حس دارند و هم اینکه از گیاهان برای درمان بسیاری از بیماریها استفاده می شود, پرداخته شده است
ساقه برگ ها و گل هایی دارد که اندام های تولیدمثل گیاه را در خود دارند. گل ، میوه و دانه تولید می کند.دانه گیاهکی است که به همراه ذخیره ای از غذا در پوستی محافظ قرار دارد و در شرایط مناسب به سرعت گیاهی جدید پدید می آورد. گل ها دارای گل برگ هایی با رنگ های مختلف اند. معدودی از گیاهان مثل خرمالو» گل برگ های سبز رنگ شبیه به برگ دارند و بعضی از درختان گل های بدون گل برگ اند.
گل
گل محتوی اندام های جنسی گیاه است. قسمت ماده یا مادگی در مرکز گل واقع است و تخمک درون آن قرار دارند که بعداً به دانه های درون میوه تبدیل می شوند. اندام نر یا پرچم، معمولاً تخمدان را احاطه می کند، گرچه گاهی اندام های جنسی نر در گلی دیگر قرار دارند، پرچم ها دانه های گرده تولید می کنند که تخمک را بارور می سازد. (گرده افشانی)
ساقه
ساقه آوندهایی دارد که مایعات را به تمام قسمت های گیاه منتقل می کند . یک دسته آوند، آب و نمک های معدنی را برای فتوسنتز از خاک به برگ منتقل می کنند و لوله های دیگر مواد غذایی مایع را که طی فتوسنتز در برگ ساخته می شود به قسمت های در حال رشد گیاه و اندام های ذخیره ساز مثل غده ها می برند. ساقه ها معمولاً ایستاده اند ولی برخی از آن ها در زیر زمین می مانند و گاهی در خاک به اطراف رشد می کنند. ساقه ها ممکن است کرک دار، خاردار، صاف، شیاردار و یا مثل پوست درخت سخت باشند.
برگ ها
برای غذا سازی (طی فرایند فتوسنتز) به نور نیاز دارند به همین دلیل آرایش آن ها بر روی ساقه چنان است که بیش ترین نور را دریافت می کنند. رگبرگ های برگ به لوله هایی که در طول ساقه روبه بالا و پایین می روند، می پیوندند. آب با تبخیر از راه روزنه های روی سطح زیرین برگ از دست می رود و به همین دلیل گیاهان بیابانی از قبیل کاکتوس که باید آب ذخیره کنند اغلب دارای برگ های بسیار کوچک یا خار هستند.
ریشه
ریشه ی بیش تر گیاهان گلدار در قاعده ی اصلی قرار دارد. ریشه طوری پخش می شود که گیاه را ثابت و محکم در زمین نگه دارد. وظیفه ی مهم دیگر ریشه جذب آب و نمک های معدنی مورد نیاز گیاه از خاک است. ریشه های جدید دائماً از نقطه ای بالای نوک ریشه اصلی می رویند. نوک ریشه را کلاهک ریشه حفاظت می کند. کمی بالاتر دسته از تارهای کشنده ی ظریف ریشه را احاطه می کنند. این تارها از سطح ریشه می رویند و آب و نمک های معدنی از خاک جذب می کنند و در مرکز ریشه بافت خاصی وجود دارد که آب را به بالا و پیکر اصلی گیاه هدایت می کند.
انواع ریشه
در ریشه ی افشان ، تعداد زیادی ریشه ی کوچک از قاعده ی ساقه منشعب می شود و به طور گسترده و نه خیلی عمیق در خاک پخش می شود. در ریشه ی راست ریشه چه (ریشه ی کوچک دانه) ریشه ی اصلی را می سازد و ریشه های فرعی از آن منشعب می شوند. برخی درختان مثل بلوط ، ریشه ی راست دارند . گاهی ریشه ی اصلی در نتیجه ی ذخیره شدن مواد غذایی متورم می شود مثل هویج و تربچه. همه ی ریشه ها وماً در زیر خاک رشد نمی کنند. در گیاهان بالارونده مانند عشقه ، ریشه های کوچکی وجود دارد که ساقه را به سطحی می چسباند که گیاه روی آن می روید. ریشه های هوایی می توانند از هوا آب جذب کنند و گاهی در گیاهانی ظاهر می شوند که ریشه های ضعیفی دارند.
گیاهان هم حس دارند
گفته شده است که گیاهان هنگام شنیدن نوای موسیقی شاداب تر می شوند یا درصورتی که با گل و گیاهان سخن گفته شود آنها سرزنده تر خواهند شد.
از زمان های دور بشر همواره در فکر یافتن پاسخ این سوال بوده که آیا گیاهان به ظاهر ایستای غیرمتحرک نیز مانند انسان و سایر جانداران دارای حس هستند یا خیر؟ در کارتون ها نیز اغلب گیاهانی دیده شده اند که سخن می گویند یا به طور فانتزی برای آنها چشم، ابرو و دهان گذاشته شده تا بتوانند با استفاده از این ابزار ارتباط برقرار کنند اما آیا واقعا گیاهان می توانند حس و درک کنند و به سخنان طرف مقابل گوش فرا دهند؟
شواهد نشان می دهد که گیاهان می توانند بیماری، موسیقی و هیجان انسان را درک کرده و مانند یک دروغ سنج عمل کنند. گفته می شود دانشمندی به نام تنسن در زمان امپراتوران مغول هند با نواختن نوعی موسیقی سبب شکفتن گل ها می شده است.
در قدیم نیز بسیاری بر این باور بودند نیشکر در پاسخ به صدای آهنگین رفت وآمد سوسک ها و زنبورهای وحشی عسل رشد می کند.
چار داروین که ارائه دهنده نظریه تجربی مناقشه برانگیز تکامل است ضمن تحقیقات خود در مورد گیاهان تلاش می کرد با نواختن قره نی برای گیاهان از جمله گیاه میموسا پودیکا آن را تحت تأثیر قرار دهد اما پاسخی دریافت نکرد که بتواند براساس آن به نظریه ای در این باره دست پیداکند. ویلهلم پی ففر فیزیولوژیست آلمانی نیز در سال 77 تجربه ناموفقی را درخصوص تحریک پرچم گیاه سینوره به انجام رساند.
اما در نهایت یکی از دانشمندان با استفاده از دستگاهی مشابه دروغ سنج شواهد محکمی مبنی بر اینکه گیاهان نیز احساس دارند و می توانند به نوبه خود در قبال اتفاقات و اعمال واکنش دهند، ارائه داد.
کلو باکستر، متخصص کار با دستگاه های پلی گراف و دروغ سنج، جامعه علمی را با ارائه مشاهداتش درباره حساسیت گیاهان تکان داد. او نخستین شخصی بود که ثابت کرد گیاهان دارای ادراک هستند.
روزی باکستر فرض کرد همانطور که آب از گیاه بالا می رود و برگ ها اشباع می شوند باید کاهشی در مقاومت الکتریکی برگ پیدا شود و این اختلاف را باید پلی گراف بتواند ثبت کند.
او در مورد انسان الکترودها را به انگشتان فرد متصل می کرد و اینک به دو طرف برگ ضخیم و بزرگ یک گیاه الکترودها را متصل کرد.
باکستر حدود یک ساعت واکنش های گیاه را ردیابی کرد و امر مهمی رخ نداد جز اینکه از ابتدای آزمایش یک خط نزولی از اثر مرکب پلی گراف روی کاغذ ترسیم شده بود. او انتظار عدم موفقیت در تحقیقش را نداشت. اما در یک لحظه منحصر به فرد او آزمایشی انجام داد که بر مبنای آن گیاه تا حدی تحریک می شد که احساسی مشابه احساس انسان در آن پدید آید. در واقع در زمانی که کلو باکستر به این گیاه داخل گلدان آب داد حسی نظیر حس رضایتمندی انسان در آن پدیدار شد. در واقع این بار اثر مرکب روی کاغذ سیر صعودی داشت.
گام بعدی کمی غیرعادی بود، کلو باکستر با این پیش فرض که اگر عملی که آسایش فکری و جسمی شخص را فراهم آورد موجب رضایت گیاه نیز می شود، می خواست بداند که گیاهان آیا در برابر کنش های منفی نیز مانند انسان واکنش منفی از خود نشان خواهند داد یا خیر. باکستر به این نکته واقف بود که کنش حاد و مهیج و ایجاد شرایط ترس و اضطراب سبب عکس العمل فوری در افراد متصل به پلی گراف می شود، حال او می خواست بداند آیا چنین واکنش هایی در مورد گیاهان نیز صدق می کند.
بر این اساس باکستر تصمیم گرفت برگی را در فنجان قهوه سوزان بیندازد. اما بر خلاف انتظار او واکنشی از سوی گیاه مشاهده نشد. او انتظار داشت واکنش گیاه شبیه انسان باشد اما این گونه نبود.
او که نخستین بار این کار را با برگی انجام داده بود که الکترود به آن متصل نبود این بار تلاش کرد برگی را که الکترود به آن متصل است مورد آزمایش قرار دهد. او با هدف سوزاندن برگ چند چوب کبریت برداشت تا فکرش را عملی کند اما درست در این لحظه رسم پلی گراف در حالتی ناگهانی به سوی بالا پرید.
تجربه جدید باکستر بسیار غیرباورتر از آزمایش اول بود چراکه برای لمس گیاه دست دراز نکرده بود و بعد باکستر تهدید جدی خود را به اجرا درآورد و برگ متصل به الکترود را سوزاند در همین زمان رسم پلی گراف نشانه های اضطراب را نمایان کرد.
در نتیجه این آزمایش باکستر به این عقیده رسید که ادراک مافوق احساس در گیاه در سطح سلولی وجود دارد و نظریه ای تجربی ارائه داد که بر مبنای آن نباتات ادراکی مرموز دارند.
در آزمایش های دیگر باکستر متوجه شد که تمام قسمت های یک گیاه به تحریکات خارجی واکنش نشان می دهند و این مسئله مشخص کرد که ادراک در نبات ممکن است در یک سطح سلولی باشد و اکنون به این فرضیه اثر باکستر می گویند.
6دستیار باکستر را در این تحقیق همراهی می کردند، یکی از آنها به وی پیشنهاد داد که در آزمایشی دیگر رفتاری ناخوشایند با گیاه در پیش گرفته شود. سپس یکی از دستیاران باکستر مامور شد که یکی از دو گیاهی که در کنار هم شانه به شانه قد کشیده بودند را بسوزاند. وقتی این فرد به گیاه مورد نظر نزدیک شد این گیاه واکنش خشونت آمیزی از خود نشان داد. در آن هنگام سایر دستیاران به کنار گیاه دیگر که قرار بود تخریب نشود رفتند. اما گیاه تنها زمانی از خود واکنش می داد که فردی که مامور تخریب گیاه اول شده بود از کنار وی عبور می کرد.
در آزمایش های دیگر باکستر روی بافت های دیگر نظیر میوه ها، سبزیجات و حتی تکه های کنده شده از بدن انسان به بررسی پرداخت و نمودار ترسیم شده توسط پلی گراف نشان داد که تمام اشکال بافت های زنده به نظر می رسد استعداد یکسانی در پاسخ دادن به تحریکات خارجی داشته باشند.
گیاهان دارویی
احساس نیازبه درمان از اساسی ترین وابتدایی ترین تمایلات بشربوده والهه درمان(اسکوالیا)ازمهمترین الهه های مقدس انسان اولیه بوده است(رب النوع یاالهه طب که نمادآن یک مارمی باشددرتابلو برخی داروخانه ها نیزدیده می شود).
معلوم نیست دقیقا گیاهان از چه زمانی به عنوان دارو مورداستفاده قرار گرفته اند. مسلما اطلاعات مربوط به اثرات وخواص داروئی گیاهان اززمانهای دور بتدریج بدست آمده وسینه به سینه منتقل گشته، با آداب وسنتهای قومی نیزدرآمیخته،سرانجام با زحمت زیاد وازطریق تجربه های مدید،اثرات وخواص آنهادراختیارنسل های معاصرقرارگرفته است.طبق برخی شواهدوسنگ نوشته هابه نظرمی رسد که مصریان وچینیان باستان درزمره اولین جمعیت های بشری بوده اندکه بیش ازسه هزارسال قبل از میلاد مسیح ازگیاهان بعنوان دارواستفاده کرده اند وحتی برخی از گیاهان را برای مصرف بیشتردردرمان دردها کشت داده اند.
مردم یونان باستان خواص داروئی برخی ازگیاهان رابه خوبی می دانسته اند.بقراط حکیم بنیانگذارطب یونان قدیم وشاگردوی ارسطوودیگران،برای استفاده ازگیاهان دردرمان بیماری هاارزش زیادی قائل بوده اند. بعدازاینان،یکی ازشاگردان ارسطوبه نامتئوفراستوسمکتب درمان باگیاه رابنیان گذاری کرد.
درقرون هشتم تادهم میلادی(حدودهزارسال پیش)دانشمندان ایرانی مانندابوعلی سینا،محمدزکریای رازی و به دانش درمان باگیاه رونق زیادی دادندوکتابهای معروفی چونقانونوالحاویرابه رشته تحریردرآوردند.درقرن سیزدهم میلادیابن بیطار مطالعات فراوانی درمورد خواص گیاهان داروئی انجام دادوخصوصیات بیش از۱۴۰۰۰گیاه داروئی رادرکتابش یادآورشد.
پیشرفت اروپائیان دراستفاده ازگیاهان داروئی درقرن هفده وهیجده میلادی ابعادوسیعی یافت وازقرن نوزدهم کوشش جهت استخراج مواد موثره ازگیاهان داروئی وتعیین معیار معین برای تجویزومصرف شروع شد.
دریک تعریف می توان گفت که گیاهان داروئی گسترده وسیعی ازگیاهان هستند که دردرمان بیماری ویادرپیشگیری ازبروز بیماری مورداستفاده قرارمی گیرند.درشعری منسوب به نظامی یک تعریف عام برای گیاهان داروئی ارائه شده است.
نرویدبرزمین هرگزگیاهی که ننوشته است بربرگش دوائی
مهمترین ویژگی گیاهان داروئی به شرح زیرمی توان خلاصه کرد:
۱- درپیکر این گیاهان مواد خاصی ساخته وذخیره می شوند که این مواد خواص متعددی دارند. ماده موثره فعال به میزان بسیارکم(معمولاکمترازیک درصدوزن خشک گیاه)ساخته می شود.
۲- ممکن است اندام خاصی چون ریشه،ساقه،برگ وگل و حاوی موادموثره موردنظرباشند.نمی توان تمام اندام گیاه را منبع داروئی دانست.
۳-معمولاازاندام های موردنظر بصورت تازه استفاده نمی شود.بایدتحت تاثیرعملیات خاصی چون تمیزکردن،هواخوردن،خشک کردن،استخراج وتصفیه قرارگرفته وسپس مورداستفاده واقع شوند.
۴- گیاهان داروئی حاوی مواد موثره درمقایسه باعموم گیاهان مورداستفاده درکشاورزی مانند غلات وسبزی هاکه به طور عام وروزمره مورداستفاده انسان هستنددرمواردخاص قابل استفاده اند.
بطورکلی ازگیاهان داروئی حاوی موادموثره استفاده های مختلفی عمل می آیدکه به صورت زیرمی توان طبقه بندی کرد:
الف- گیاهان داروئی که موادموثره موجوددرآنهابطورمستقیم یاغیرمستقیم اثردرمانی دارندوبعنوان دارواستفاده می شوند.
ب- گیاهان ادویه ای که ازماده موثره فعال آنهادرصنایع غذائی،کنسروسازی،نوشابه سازی و به منظور بهبود رنگ ، طعم و مزه آنها استفاده می شود مانند : نعناع ، آویشن ، دارچین ، زعفران.
ج- گیاهان عطری که اندامهای خاصی در این گیاهان حاوی ترکیباتی هستند که اسانس نامیده می شوند و دارای عطر و بوی خاصی می باشند و اسانس از راه تقطیرو یا روشهای دیگر استخراج می شوند مانند گل محمدی ، اکالیپتوس ، نارنج.
د- گیاهان رنگی که دارای مواد موثره رنگی طبیعی می باشند و در صنایع غذائی ، آرایشی و بهداشتی و مورد استفاده قرار می گیرند مانند حنا ، روناس و زعفران.
گاهی اوقات از یک گیاه به تنهائی می توان هر سه استفاده را نمود ، مثلا نعناع هم در صنایع دارو ئی مورد استفاده قرار می گیرد زیرا خاصیت ضد باکتریائی و ضد قارچی دارد تب بر است و سبب کاهش درد نیز می گردد حاوی اسانس بوده و به عنوان یکی از گیاهان معطر معرفی می شود در صنایع غذائی به عنوان ادویه استفاده می شود . از گیاهان مشابه نعناع که دارای جمیع صفات باشند می توان آویشن، شوید، اسطو خدوس و گشنیز را نام برد.
با آن که اندام برخی از گیا هان نظیر برگ درخت گردو ، کاکل ذرت ، پوست میوه لوبیا حاوی مواد موثره می باشد و برای مداوای برخی از بیماریها بکار می روند ولی کاشت ، داشت و برداشت این گیاهان صرفا به منظور استفاده از مواد موثره موجود در اندام های آنها انجام نمی شود اساسا گیاه داروئی محسوب نمی شود.
دلایل رویکردجهانی به گیاهان داروئی:
استفاده روزافزون مردم ازگیاهان داروئی وتمایل شرکت های تولیدکننده موادداروئی به داروها وترکیبات بامنشا گیاهی می توان به دلایل زیردانست:
۱. تهیه برخی ازموادموثره بطورمصنوعی امکان پذیرنیست وتنهابصورت طبیعی ازگیاهان قابل استخراج هستند.
۲. مواد داروئی مصنوعی(شیمیائی)هرچندبطورسریع اثرمی بخشندودارای یک تاثیرمشخص می باشندولی دراکثرمواردعوارض جانبی نامطلوب روی بدن انسان بجا می گذارنددرحالیکه موادگیاهی تاثیرمفیدواثرات جانبی خوبی روی سلامت بدن دارند.
۳. برخی ازعطرواسانس های مورد استفاده درصنایع آرایشی- بهداشتی- موادشیمیائی خانگی(شامپو،صابون،خوشبوکننده های هواو )بدون وجودموادمذکورساخت آنهاامکان پذیرنمی باشد.
۴. درصنایع کنسروسازی وشیرینی سازی و درسطح دقیق وحساب شده برای بهترشدن طعم ورنگ وبوی محصول ازموادموثره استفاده می شود.موادموثره گیاهان ادویه ای مانندزیره سبز،ترخون وگشنیزعلاوه برطعم ومزه موادغذائی که بهترمیکننداشتهاآورنیزهست وسبب هضم موادغذائی وسلامت کاردستگاه گوارش می گردد.
درباره این سایت